een TOPGGz-afdeling
Lentis
Het Centrum Integrale Psychiatrie (CIP) is gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van volwassenpatiëntenmet ernstige chronischeangst- en stemmingsstoornissen, die kampen met problemen op meerdere psychiatrische gebieden en zijn vastgelopen in eerdere behandeltrajecten in de ggz. Het CIP biedt patiënteneen integraal psychiatrische behandeling,vanuit positieve gezondheid en een veerkracht-gerichte transdiagnostische aanpak. De focus ligt hierbij op symptomatisch, maatschappelijk én persoonlijk herstel.
Hoofd- en sublocatie
Hereweg 76
9725 AG Groningen
Telefoon
050-5223135
integralepsychiatrie@lentis.nl
Afdelingsinformatie
Doelgroep
Leeftijdscategorie
19-25 jaar
26-64 jaar
Beschrijving
Het Centrum Integrale Psychiatrie (CIP) is gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van volwassenpatiëntenmet ernstige chronischeangst- en stemmingsstoornissen, die kampen met problemen op meerdere psychiatrische gebieden en zijn vastgelopen in eerdere behandeltrajecten in de ggz.Het CIP biedt patiënteneen integraal psychiatrische behandeling,vanuit positieve gezondheid en een veerkracht-gerichte transdiagnostische aanpak. De focus ligt hierbij op symptomatisch, maatschappelijk én persoonlijk herstel.
Contra-indicaties
Het CIP hanteert de volgendecontra-indicaties:
1) een behandeling in het kader van de wet verplichte ggz (drang en dwang);
2) een patiënt met ernstige psychische problematiek die reguliere behandeling volledig afwijst;
3) het is niet mogelijk te komen tot een behandelplan waar zowel patiënt (en diens naasten) als het team achter staan;
4) een andere (hoog)specialistische behandeling isgeïndiceerd omdat deze op de voorgrond staat(bijvoorbeeld bij autisme, eetstoornissen, ernstige verslaving).
Hoe wordt bepaald of een patiënt in aanmerking komt?
Het CIP hanteert de volgende inclusiecriteria:
- Er is sprake van een reeds lang bestaande (meer dan twee jaar) psychiatrische aandoening, vooral op het gebied van angst- en stemmingsstoornissen.
- Er is sprake van eerdere reguliere behandelingen die onvoldoende of niet hebben geleid tot verbetering op het gebied van symptomen, functioneren of maatschappelijk herstel.
- Er is doorgaans sprake van problematiek op meerdere gebieden, bijvoorbeeld persoonlijkheidsproblematiek, PTSS en/of somatoforme stoornisssen.
- De psychiatrische problematiek zorg voor verminderd functioneren op meerdere levensgebieden, zoals werk, sociale relaties, partnerrelatie, ouderschap, deelname aan de maatschappij en/of zingeving.
- Er is sprake van een integrale hulpvraag, waarbij onder meer gedacht kan worden aan 1) de wens tot het ontvangen van natuurlijke medicatie, leefstijlgeneeskunde of andere leefstijlinterventies zoals mindfulness, naast een reguliere behandeling 2) de wens tot het werken aan acceptatie en leren leven mét de klachten, waarbij werken aan een zo optimaal mogelijk herstel en functioneren, 3) de nadruk op de therapeutische realatie, bijvoorbeeld vanwege eerder negatieve ervaringen.
DSM V classificatie
Diagnostiek
Waar bestaat de diagnostiek uit?
Het diagnostiektraject start met een uitgebreide intake van een dagdeel waarbij een behandelaar en hoofdbehandelaar zijn betrokken. Afhankelijk van het type vraagstelling is dit een psychiater, een psychiater in opleiding, een klinisch psycholoog of GZ-psycholoog of een verpleegkundig specialist (in opleiding). Hierin wordt onder andere de huidige symptomatologie, verloop, het effect van eerdere behandelingen (medicatie, psychotherapieën, vaktherapiën elders) de wensen/voorkeuren van de patiënt, leeftstijl en huidig maatschappelijk en persoonlijk functioneren in kaart gebracht. Indien nodig wordt vervolgonderzoek uitgevoerd, waaronder onderzoeken of sprake is van ontwikkelingsstoornissen ofpersoonlijkheidsstoornissen. Ook het in kaart brengen van de draagkracht van de patiënt en het onderzoeken wat maakt dat een patiënt onvoldoende van behandeling kan profiteren of terugval van symptomen blijft ervaren wordt hierin meegenomen. Op basis hiervan wordt bepaald welke behandeling het meest passend is.
Hoe onderscheidt dit zich van reguliere diagnostiek?
Het CIP start met een brede en uitgebreide diagnostiek: er wordt gebruik gemaakt vanuitgebreide vragenlijsten, anamnese, hetero-anamnese en het structureel in kaart brengen van effect van eerdere behandelingen. Ook wordt aandacht besteed aan de fysieke gezondheid, leefstijl en zingeving. Hiervoor wordt een dagdeel uitgetrokken. Reden hiervoor isdat patiënten vaak al vele niet(voldoende) succesvolle behandelingen hebben doorlopen, gedurende hun leven uiteenlopende diagnoses hebben ontvangen en er doorgaans sprake is van een diversiteit aan psychiatrische en somatische problematiek (comorbiditeit, complexiteit en therapieresistentie).
Hoe intensief is deze voor de patient?
Het diagnostiektraject wordt in samenspraak met de patiënt vormgegeven en wordt afgestemd op wat een patiënt aankan. Idealiter wordt het in een dagdeel afgerond, maar indien dit te belastend is, of wanneer de situatie zo complex is dat meer tijd nodig is, dan wordt er een extra afspraak gepland.
Welke instrumenten worden er gebruikt bij diagnostiek?
Standaard worden ingezet:
- CIP-vragenlijst
- ROM-vragenlijsten
- Klinische diagnose
De keuze voor eventuele aanvullende instrumenten worden per patiënt bepaald, op basis van psychodiagnostische vragen en welke informatie al bekend is en welke informatie ontbreekt. In eerste instantie wordt er informatie opgevraagd, na toestemming van de patiënt, over de psychiatrische voorgeschiedenis en effecten van eerdere behandeling. Vervolgens kan er gebruik worden gemaakt van diagnostische gesprekken, een heteroanamnese door iemand uit de omgeving van de patiënt of die de patiënt als kind heeft gekend en diverse vragenlijsten, intelligentietesten en/of neuropsychologische testen.
Behandeling
Behandeling
Ambulant
Beschrijving
Het behandelaanbod van het CIP bestaat uit drie typen interventies:
- reguliere behandelingen, zoals psychofarmaca, labonderzoek, suppletie van aangetoonde tekorten (Vit B12, Vit D, magnesium), somatische screening, CGT, EMDR, PRT, ACT, systeemtherapie, schema-therapie, mindfulness, sociaalpsychiatrische behandeling, PMT en CET, zelfhulpgroepen, e-health en terugvalpreventie (SteadyMood);
- leefstijlinterventies, bestaande uitmindfulness- en compassietrainingen,running therapy, stress-reductiegroep, therapeutische leefstijlverandering-groepen verbindende communicatie;
- natuurlijke middelen(kruiden en supplementen), als de effectiviteit daarvan door wetenschappelijk onderzoek wordt ondersteund. Bij het inzetten van leefstijlinterventies en natuurlijke middelen wordt gewerkt volgens hetProtocol complementaire en alternatieve geneeswijzen
Het CIP biedt geen complementaire zorg zoals healing en homeopathie, wel adviseert het CIP onder strikte voorwaarden overcomplementaire zorg. Voor dit type adviezen wordt het bovengenoemde protocol toegepast.
Innovatieve behandelingen
Naam en beschrijving
Mindfulness based cognitieve therapie
Doelgroep
Patiënten met chronische depressieve, trauma-gerelateerde of angstklachten, die last hebben van piekeren, negatieve zelfkritiek, gebrek aan aandachtigheid, gebrek aan lichaamsbewustzijn en patiënten die in procesgerichte behandeling zitten waarbij trainen van zelfinzicht van belang is.
Methodiek
Een training bestaande uit negen wekelijkse sessies met daarnaast 1 uur per dag zelf oefenen.
Beoogde effecten
De verwachting is dat de training leidt tot een afname van depressieve klachten en angstklachten en daarnaast tot een toename van welbevinden.
Hoe intensief is deze voor de patiënt?
Negen sessies van 2,5 uur en dagelijks 1uur zelf oefenen.
Effectiviteitsonderzoek
De effecten worden onderzocht middels vragenlijsten voor en na de training. Daarnaast vinden regelmatig aanvullende onderzoeken plaats zoals recent een RCT naar de effecten van deze interventie bij een bipolaire stoornis.
Naam en beschrijving
Gecombineerde leefstijl interventie (GLI-GGZ)
Doelgroep
Patiënten met psychische klachten (depressie, angst, insomnia) en/of somatische klachten (een ongezonde leefstijl, overgewicht, metabole ontregeling).
Methodiek
Groepsgewijs of individuele sessies met een leefstijlcoach.
Beoogde effecten
De verwachting is dat de leefstijlcoaching leidt tot positieve leefstijlveranderingen die vervolgens een positief effect hebben op een afname van depressieve klachten en angstklachten, een verbetering van lichamelijke gezondheid (gezondere leefstijl, gewichtsverlies, verbetering metabole situatie) en een toename van welbevinden.
Hoe intensief is deze voor de patiënt?
Wekelijkse of tweewekelijkse sessies en daarnaast thuis dagelijks aan de slag met de betreffende leefstijlveranderingen.
Effectiviteitsonderzoek
Een pilotstudie toonde reeds positieve effecten. EenRCT naar de effecten van deze training is in voorbereiding.
Einde behandeling / na de behandeling
Uitstroomcriteria
Het CIP hanteert de volgende uitstroomcriteria:
- De hoofdstoornis is in remissie of heeft voldoende langdurige stabiliteit (minstens 2 jaar) bereikt;
- Eventuele co-morbide psychiatrische stoornissen zijn in remissie of hebben voldoende langdurige stabiliteit (minstens 2 jaar) bereikt, waardoor deze niet meer met behandeling interfereren;
- Eventuele co-morbide somatische stoornissen zijn in remissie of hebben voldoende langdurige stabiliteit (minstens 2 jaar) bereikt, waardoor deze niet meer met behandeling interfereren;
- Het sociaal-maatschappelijk functioneren is verbeterd (waarbij een GAF van 50 of hoger wordt gehanteerd) en interfereert niet langer met de psychiatrische behandeling;
- De behandeldoelen zijn behaald.
Waar worden patiënten naar door- of terugverwezen?
Na behandeling bij het CIP worden patiënten terugverwezen naar de huisarts/POH-GGz , naar de basis-ggz, of naar de WMO en/ofhet sociale domein. Bij resterende psychische klachten wordt verwezen naar de specialistische ggz of naar het landelijknetwerk integraal werkende psychiaters en psychologen.
Is er een terugval aanbod?
Het CIP biedt een online (eHealth) preventieprogramma voor terugval bij depressie, genaamd Steadymood dat inzet op zelfredzaamheid en het vergroten van inzicht in eigen klachten. In dit programma brengt de patiënt zijn of haar eigen waarschuwingssignalen in kaart en stelt een eigen terugvalpreventieplan op. De patiënt monitort maandelijks zijn eigen klachten. Een terugvalpreventiecoach van het CIP kijkt achter de schermen mee met de patiënt.
Second opinion
Hoe wordt een second opinion aangevraagd?
Een second opinion kan worden aangevraagd door de huidige behandelaar van de patiënt via het mailadres: integralepsychiatrie@lentis.nl
Hoe wordt een second opinion uitgevoerd?
Op dezelfde wijze als een intakegesprek. Meestal wordt dit uitgevoerd door de psychiater samen met de psychiater in opleiding, daar het veelal (ook) gaat om vragen over medicatie en mogelijkheden voor behandeling met natuurlijke middelen.
Boegbeelden
Naam
dr.
H.J.R.
(Rogier)
Hoenders
Specialisatie
Complexe diagnostiek
Stemming-angst-en trauma-gerelateerde problematiek
Mindfulness
Leefstijlgeneeskunde
Natuurlijke middelen voor psychische stoornissen
Zingeving
Contactgegevens
Tel.nr: 050-5223135
hjr.hoenders@lentis.nl
Consultatie en advies
Consultatie en adviesmogelijkheden voor verwijzers
Verwijzers kunnen contact opnemen met de onderstaande contactpersonen van het CIP voor overleg en advies:
N.K. (Nina) Vollbehr, MSc, gezondheidszorgpsycholoog, inhoudelijk teamleider
Voor advies over aanmelding, psychologische behandelingen, yoga en ACT
email: n.vollbehr@lentis.nl
Dr. H.J.R. (Rogier) Hoenders, psychiater, manager inhoudelijke zaken
Voor intercollegiaal overleg, medicatie, leefstijlgeneeskunde, mindfulness
email: hjr.hoenders@lentis.nl
Resultaten en effecten
Doelstelling zorgaanbod
Beschrijving doelstelling zorgaanbod
De doelstellingen van het zorgaanbod zijn vervat in drie zorgpaden:
1) Klacht: verminderen van psychopathologie;
2)Kracht:vergroten van veerkracht en draagkracht;
3) Proces: verwerken van trauma, vergroten van inzicht, toewerken naar acceptatie.
Daarnaast zijn er algemene doelstellingen, zoals voorkomen van crises en terugval en het vergroten acceptatie.
Klinische effecten behandelaanbod
Beschrijving klinische effecten van het zorgaanbod
De psychopathologie, gemeten met de OQ-45, laat zien dat bij 73,7% van de patiënten een significante verbetering is bereikt.
Met welk instrument worden de effecten gemeten
De klinische effecten worden gemeten met de Outcome Questionnaire-45 (OQ-45).Deze vragenlijst meet een aantal psychische klachten (symptomatisch herstel), maar ook hoe de patiënt in het dagelijks leven en binnen sociale contacten functioneert (maatschappelijk herstel).
Met welke frequentie
De OQ-45 wordt ingezet bij intake en verder minimaal jaarlijks voor de behandelplanevaluatie en vaker wanneer daartoe aanleiding is. Dit is onder andere het geval bij stagnatie van de behandeling of na afronding van een deel van de behandeling.
Resultaten in percentages of aantallen
Uit analyse van de OQ-45 over de periode2016-2019 op groepsniveaublijkt dat psychopathologie significant afneemt.
Deresultaten op individueel niveau, op basis van de Delta-T methode, tonen aan dat bij 73,7% van de patiënten een significante verbetering bereikt is opOQ-45. De resultaten op de subschalen van de OQ-45 tonen aan dat bij 74,7% de schaal ‘psychisch onwelbevinden’ is verbeterd, bij 63,6% het interpersoonlijk functioneren en bij 67,7% de sociale rolvervulling.
Resultaten m.b.t. kwaliteit van leven
Beschrijving resultaten zorgaanbod op kwaliteit van leven
De kwaliteit van leven, gemeten met de MANSA, toont aan dat 54,5% van de patiënten verbetering in kwaliteit van leven heeft ervaren.
Met welk instrument gemeten
De MANSA (Manchester Short Assessment of Quality of Life). Dit is een 16-item vragenlijst die de kwaliteit van leven meet
Met welke frequentie
De MANSAwordt ingezet bij intake en verder minimaal jaarlijks voor de behandelplanevaluatie en vaker wanneer daartoe aanleiding is. Dit is onder andere het geval bij stagnatie van de behandeling of na afronding van een deel van de behandeling.
Overige resultaten
Beschrijving overige resultaten
Het CIP meet ook de veerkracht en de mate van geluk(indicator voor persoonlijk herstel) van patiënten:
- De Brief Resilience Scale meet veerkracht met 6 items. Bij de startmeting was gemiddeld gezien sprake van een lage veerkracht (startmeting: 2,56) en bij einde behandeling was dit gestegen naar een gemiddelde veerkracht (eindmeting: 3,09), dit betroft een significate verbetering.
- DeHappiness Index (range 1 – 10) ging gemiddeld gezien van een ruim onvoldoende (startmeting: 4,60) naar een ruim voldoende (eindmeting: 6,71), ook hier was sprake van een significante verbetering.
Patiëntwaardering
Hoe wordt de zorg door de patiënt en/of naaste ervaren?
De patiënttevredenheid wordt gemeten met de CQ-index. Ruim 70% van de patiënten waardeerden de zorg tussen 2016 en 2019 met ten minste het rapportcijfer 8. Daarbij gaf 90% van de patiënten aan dat de behandeling naar tevredenheid is uitgevoerd en dat in 90% het 'samen beslissen' daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.
Onderzoek en kennisverspreiding
Academische staf: Hoogleraar
Naam
prof. dr.
S.
(Stynke)
Castelein
Specialisatie
Herstelbevordering bij ernstige psychische aandoeningen
Contactgegevens
s.castelein@lentis.nl
Academische staf: Senior onderzoeker
Naam
dr.
H.J.R.
(Rogier)
Hoenders
Specialisatie
Complexe diagnostiek
Stemming- angst- en trauma-gerelateerde problematiek
Mindfulness
Leefstijlgeneeskunde
Natuurlijke middelen voor psychische stoornissen
Zingeving
Contactgegevens
hjr.hoenders@lentis.nl
Naam
dr.
S.H.
(Sanne)
Booij
Specialisatie
Transdiagnostische voorspellers en interventies
Ambulante meet- en analysemethoden
Depressie
Mentale veerkracht
Contactgegevens
sh.booij@lentis.nl
Naam
dr.
A.A.
(Agna)
Bartels-Velthuis
Specialisatie
Ernstige psychiatrische aandoeningen
Auditieve hallucinaties bij jongeren
Contactgegevens
a.bartels@lentis.nl
Wetenschappelijk (promotie) onderzoek
Beschrijving onderzoek
Yoga bij jonge vrouwen (18-34 jaar) met depressie. Het betrefteen Randomised controlled trial (RCT) naar het effect van yoga bij jonge vrouwen met depressie.
Doelstelling onderzoeksdoel (link)
Verwachte einddatum
Gestart in december 2016
Naam hoofdonderzoeker
Nina Vollbehr MSc
Beschrijving onderzoek
E-Health terugvalpreventieprogramma bij depressie: Steadymood
Doelstelling onderzoeksdoel (link)
Verwachte einddatum
Gestart in januari 2019
Naam hoofdonderzoeker
dr. H.J.R. Hoenders
Publicatie
Titel publicatie
Auteur(s)
Vollbehr NK, Hoenders HJR, Bartels-Velthuis AA, Nauta MH, Castelein S, Schroevers MJ, Stant AD, de Jong PJ, Ostafin BD
Tijdschrift
International Journal of Methods in Psychiatric Research
Datum
17-02-2020
Auteur(s)
Booij SH, Wigman JTW, Jacobs N, Thiery E, Derom C, Wichers M, Oravecz Z
Tijdschrift
Psychoneuroendocrinology
Datum
Mei 2020
Titel publicatie
Auteur(s)
Slofstra C, Booij SH, Van den Bremen W, Hoenders HJR & CasteleinS
Tijdschrift
Journal for Person-Oriented Research
Datum
30-12-2019
Kennisoverdracht
Beschrijving
Integrale psychiatrie is als vakgebied voortdurend in beweging. Het CIP ziet voor zichzelf een taak om professionals in de zorg op de hoogte te houden van de laatste ontwikkelingen. Daarom organiseert het CIPcongressen over integrale psychiatrie en geven behandelarentrainingen op het gebied van mindfulness en compassie voor professionals in de zorg.
Behandelaren en onderzoekers van het CIP zijn actief op diverse nationale congressen (waaronder jaarlijks het NVvP). Daarnaast zijn zij ook regelmatig vertegenwoordigd op internationale congressen. Tevens organiseert het CIP zelf congressen, de afgelopen jaren zijn congressen georganiseerd met onder meer de thema’s ‘Nieuwe perspectieven op lichaam en geest’, ‘Zelfhelend vermogen’ en ‘De (G)GZ in crisis?’. Het eerstvolgende congres vindt plaats in 2021.
Daarnaast heeft het CIP heeft, in samenwerking met vijf algemene ziekenhuizen en een kennisinstituut in Nederland,het consortium voor integrale zorg en gezondheid (CIZG)opgericht. Het CIZG biedt betrouwbare informatie over leefstijl en natuurlijke middelen, en bijdragen aan een gezondheidszorg waarbij de mens en zijn gezondheid en ziekte, integraal en wetenschappelijk worden bestudeerd en behandeld.
Ervaring van patiënten/naasten
Ervaringsverhaal Marieke, 28 jaar
Sinds mijn 12e heb ik last een combinatie van lichamelijke en psychische klachten. Toen ik rond mijn 25e helemaal vastliep, stuurde mijn huisarts me door naar het CIP, vanwege de integrale aanpak en de korte wachttijd. Hiervoor was ik in de reguliere en 'alternatieve' zorg wel geholpen, maar nooit voldoende. Er werd in de reguliere zorg vooral naar de lichamelijke klachten gekeken, of ik zocht een therapeut op die me kon helpen bij de psychische problematiek. Bijna alle behandelingen hebben me wel een stapje verder geholpen, maar we kwamen nooit tot de kern.
Bij het CIP werd ik grondiger onderzocht, werd mijn trauma voor het eerst onderkend en werd regelmatig geëvalueerd om de effecten van de behandelingen te meten. Soms was dit vervelend, omdat het confronterende vragenlijsten zijn. Het fijne is dat we de resultaten altijd bespreken, zodat we ook kunnen nagaan wat er verandert/verbetert en wat daarvoor heeft gezorgd.
Ik heb een groepstherapie gevolgd, Voluit Leven; dit heeft nog altijd veel effect. Ik ben me er bijvoorbeeld veel meer van bewust dat mijn gedachten precies dat zijn; gedachten. Hierdoor pieker ik veel minder. Het heeft me geholpen mijn waarden helder te krijgen en keuzes te maken die passen bij wat ik belangrijk vind. Daarnaast had ik bij het CIP gesprekken met een psycholoog en heb ik samen met opeenvolgende arts-assistenten een zorgvuldige zoektocht gedaan naar passende medicatie. Ik wilde heel graag eerst uitzoeken wat sint-janskruid en lavendel (Lasea) voor me konden doen. Uiteindelijk ben ik bij reguliere antidepressiva uitgekomen na veel fijne en respectvolle gesprekken. EMDR-therapie, bij mijn eigen psycholoog, heeft de grootste lading van mijn trauma's gehaald. Dit zorgde weer voor ruimte om zelf verdere stappen te zetten. Het yoga-onderzoek van Nina heeft een mooie brug geslagen tussen het fysieke en geestelijke; door letterlijk in beweging te komen, konden we ook praktisch oefenen met begrippen zoals 'ruimte maken', 'ontspannen' en 'grenzen voelen'. De meetmomenten waren ook hier wel confronterend, zeker toen we 15 dagen lang, 5 keer per dag een vragenlijst moesten invullen. Het was zeker nuttig; ik moest stilstaan bij hoe ik me voelde. Ook hier werden wij als deelnemers op de hoogte gehouden van de voortgang en de resultaten van het onderzoek. Inmiddels volg ik 2 yogalessen per week.
Er was binnen het CIP de mogelijkheid van systeemtherapie; mijn familie en partner kon ik bij mijn therapieproces betrekken. Met behulp van de systeemtherapeute kon ik gesprekken voeren die me zelf niet lukten.
Wat het CIP kenmerkt is de focus op mens-zijn ipv ziek-zijn. Er is tijd en aandacht en veel ruimte voor samenwerking. Ik heb zelf de regie en voel me daarin serieus genomen. Bijvoorbeeld tijdens het doen van EMDR-sessies; dit ging in overleg met mijn psycholoog; wanneer, hoe vaak, welk trauma pakken we als eerste aan, etc. Integriteit betekent volgens mij niet alleen betrouwbaarheid en zorgvuldig handelen, maar ook 'practice what you preach'; Voor mij is compassie een leerdoel en door met compassie behandeld te worden, word ik veel milder naar mijzelf en mijn omgeving. Ik krijg kritische vragen binnen een veilige setting.
Dit alles heeft me gebracht dat ik me sterker en stabieler voel. Ik leef meer volgens mijn eigen waarden en kan verder bouwen aan een waardevol leven.
