Yoga kan een belangrijke rol spelen voor vrouwen met een depressie, maar hoe krijg je deze groep ook zover om thuis gaan oefenen? Psycholoog Nina Vollbehr zette met een team een online module op met yoga-oefeningen en thuisopdrachten. Een perfecte combinatie, vindt zij.
“In 2014 ontwikkelde wij een yoga-module, een training van negen weken voor vrouwen van 18 tot 34 jaar met angst en depressie. Een psychologische interventie waarbij deelnemers aan de hand van yoga-oefeningen leren minder te piekeren, vriendelijker te worden voor zichzelf en anders om te gaan met negatieve emoties. Die training boden we in het kader van onderzoek aan in de GGZ.” Tijdens het ontwikkelen van die module dacht Vollbehr na over hoe je wil dat deelnemers hun oefeningen gaan doen. “Je wil ze aanmoedigen en het voor hen makkelijk maken om te oefenen. Ik wist toen al dat er bij mindfulnesstrainingen vaak gebruik werd gemaakt van oefeningen die op een cd waren ingesproken en werden meegegeven aan deelnemers.”
Yoga en depressie: verbinding lichaam en geest
Al tijdens haar studie Psychologie begon de interesse voor interventies die zich niet alleen op het gedrag en de gedachten richten, maar ook het lichaam en de emoties betrekken. Vollbehr deed zelf destijds aan yoga en woonde enkele maanden in een yogacentrum. Langzaam groeide het idee om yoga en psychologie bij elkaar te leggen. “Voor mij is yoga een manier om meer in verbinding te komen met allerlei ervaringen in jezelf, je lichaam, je ademhaling, je gedachten en je emoties. Door dit te observeren kun je leren je aandacht te verleggen en jezelf met meer vriendelijkheid te benaderen. Iets wat bij deze groep vrouwen goed van pas kan komen.”
Via yogavideo’s naar ehealth
Vollbehr besloot zelf video’s te gaan maken, zoals ze gezien had bij mindfulness trainingen. “In eerste instantie heel provisorisch, gewoon zodat de deelnemers iets hadden om thuis mee aan de slag te kunnen.” Ze legde de oefeningen vast, sprak de video’s in en zette ze op een gesloten YouTube-kanaal zodat alleen deelnemers van de module ze konden bekijken. Daar zat ook een duurzaam idee achter. “Dvd’s branden of aanwijzingen printen, dat wilde ik niet. Daarnaast gebruiken veel mensen hun telefoon of tablet voor allerlei dingen. Zo maakten we het makkelijk voor ze.”
“Als ik me druk maar om iets, dan kan ik erover piekeren of ik ervaar stress. Ik ben me nu meer bewust van mezelf en bepaalde gedachtes.” – deelneemster
Het was de eerste keer dat Nina Vollbehr in aanraking kwam met ehealth. “De eerste groep pakte de training goed op, oefende thuis met de filmpjes. We zagen veelbelovende resultaten, deelnemers merkten een verschil.” Haar onderzoek viel op toen ze een congres van de American Psychological Association bezocht. “Er was vooraf een persbericht uitgestuurd met daarin informatie over projecten rondom yoga en depressie, daar stonden wij ook bij. Voor ik het wist werden we geïnterviewd en geciteerd in de media.” Dat eindigde met een optreden op het Britse SkyNews, in een item over het onderwerp.
Laagdrempelige hulp bij depressie
In die tijd ging GGZ-expert Lentis, werkgever van Vollbehr, een samenwerking aan met Minddistrict en werd er in het bedrijf meer over ehealth gesproken. “Ik wilde meteen meer weten, want dit is een fantastische manier om mensen op een laagdrempelige manier dingen te laten doen. Oefeningen zijn makkelijker te integreren in het dagelijkse leven, want online inloggen doet iedereen meerdere keren per dag.”
Inmiddels is er een online module gebouwd en worden de video’s door een professional gemaakt. De training draait om negen wekelijkse sessies waarin de deelnemers leren hoe ze oefeningen moeten doen. Vervolgens gaan ze thuis aan de slag met opdrachten en oefeningen die ze geleerd hebben. Het programma is bedoeld voor jonge vrouwen die nog geen of amper ervaring hebben met yoga. “Elke week heeft een ander thema. De online module bestaat uit psycho-educatie en er zijn registratie-opdrachten die de deelnemers thuis doen. Ook zijn er video’s om te oefenen. Als docent kan ik online meelezen, kijken wat ze doen en reactie geven. Dat werkt heel goed.”
Die opdrachten lopen erg uiteen. “Een thema kan bijvoorbeeld zelfzorg zijn, de opdracht is dan om elke dag iets te doen uit zorg voor jezelf. De deelnemers moeten opschrijven hoe het oefenen ging, wanneer ze de oefening gedaan hebben. Ik kan inzien wat ze gedaan hebben en ze daar vervolgens in sturen.” Naast de online module zijn er ook wekelijks groepsbijeenkomsten waar vooral geoefend wordt met yoga. “Het verder integreren en oefenen vindt thuis plaats met de online module.”
Doorverwezen naar online yogamodule
Een online module vraagt ook een zekere discipline van de deelnemers, beaamt Vollbehr. “Mijn ruwe schatting is dat ongeveer de helft het goed oppakt, een kwart soms oefent en een kwart doet er uiteindelijk niet veel mee.” De deelnemers zijn doorverwezen en hoeven ook niet verplicht mee te doen. “Daarnaast heeft de ene vrouw met een depressie meer moeite met in beweging komen dan de andere. Maar mijn ervaring is dat een grote groep echt mee wil doen.”
“Yoga leerde me meer naar mijn intuïtie te luisteren, mijn eigen grenzen op te durven zoeken en te leren kennen. De online training leerde me veel over mezelf, het zette me aan het denken.” - deelneemster
Geen yoga voor ontspanning, maar voor specialistische GGZ
Yoga is een lichamelijke oefening, dus dat moet je wel begeleiden, benadrukt Vollbehr. “De door ons ontwikkelde training is daarnaast een behandeling in de gezondheidszorg, dus niet alleen yoga voor ontspanning.” Het gaat om specialistische geestelijke gezondheidszorg voor vrouwen met een diagnose van depressie. “Ze leren waar hun grenzen liggen. Bij veel vrouwen met depressie zie je dat zij het lastig vinden hun lichamelijke grenzen te accepteren en respecteren. Anderen hebben weer moeite met in beweging komen, dan helpt een bijeenkomst beter.”
Resultaten
Na een jaar zijn er nu 63 vrouwen die meedoen aan de online module. “We hopen in totaal 170 deelnemers te vinden. Daar willen we ook volgend jaar mee verder. Eind 2019 moeten we dan alle resultaten hebben verzameld, inclusief een follow-up na een half jaar en een jaar.”
Inmiddels is Vollbehr overtuigd van de werking van een online programma. “Het is een interessante interventie voor onze doelgroep. Door zelf te gaan oefenen met de filmpjes komt er verdieping in wat deelnemers leren. Hoe meer je oefent, hoe makkelijker het wordt.” Ook het online element zorgt ervoor dat de inhoud toegankelijker is en binnen een handomdraai beschikbaar is op alle apparaten die we tegenwoordig gebruiken. “De deelnemers vinden dat het hun ervaring verdiept, ze hebben het gevoel dat ze er meer uithalen en de toepassingen beter kunnen integreren in hun leven.”
Meer weten?
Wil je meer weten over onderzoek via online modules?Lees dan ook:
- een interview met Ina Beintner naar online preventie van eetstoornissen
- dit artikel over chronische pijn en ehealth
- over dit onderzoek naar emotieregulatie en depressie
Verder praten over dit artikel of andere vragen?Neem contact met ons op!
